خیام تنها شاعر ایرانی نیست که جهان او را می‌شناسد؛ او صدای فلسفه زیستن، شادی حکیمانه و لحظه‌باوری است. پیوند این جهان‌بینی با شعار اکسپوی بلگراد ۲۰۲۷، فرصتی کم‌نظیر به ایران می‌دهد تا پاویونی خلق کند که نه‌تنها میراث ادبی ما را زنده کند، بلکه برند فرهنگی تازه‌ای از ایران به جهان معرفی نماید.
عمر خیام یکی از معدود شخصیت‌های فرهنگی ایران است که فراتر از مرزها، زبان‌ها و زمان‌ها شناخته می‌شود. جهانی‌بودن او تنها به‌دلیل شهرت رباعیاتش نیست، بلکه از آن‌روست که اندیشه‌هایش با عمیق‌ترین دغدغه‌های بشر پیوند دارد: معنا، شادی، لحظه، حرکت و راز هستی. ترجمه معروف فیتزجرالد خیام را به ادبیات غرب وارد کرد و از او چهره‌ای جهانی ساخت؛ چهره‌ای که امروز برای اروپایی‌ها، آمریکایی‌ها و آسیایی‌ها به یک نماد فلسفه زیستن تبدیل شده است.
اکسپوی ۲۰۲۷ بلگراد با شعار «بازی برای بشر، ورزش برای همه، موسیقی برای همه» بستری است که می‌توان نگاه خیام را در آن زنده کرد؛ نگاهی که زندگی را جریان، لحظه را گوهر، و حرکت را معنا می‌داند. پیوند میان شعار اکسپو و جهان‌بینی خیام، بستری استثنایی برای ایران فراهم می‌کند تا پاویونی خلق کند که نه‌تنها میراث گذشته را نمایش دهد، بلکه بتواند برند فرهنگی تازه‌ای از ایران بسازد؛ برندی مبتنی بر شادی حکیمانه، فلسفه انسانی و موسیقی درونی جهان.
آذربایجان در اکسپوی ۲۰۲۵ با اقتباس از «هفت‌پیکر» هویت فرهنگی خود را در قالب معماری و تجربه فضایی بازآفرینی کرد. ایران نیز می‌تواند در اکسپوی ۲۰۲۷ با الهام از رباعیات خیام و روح پرسش‌گری و سرزندگی او، پاویونی بسازد که گذشته و آینده را در نقطه‌ای مشترک به نام «لحظه» گرد هم آورد. طراحی پاویون ایران اگر از شعر، فلسفه و نگرش خیامی الهام بگیرد، می‌تواند به اثری تبدیل شود که نه‌تنها بازدیدکنندگان را شگفت‌زده کند، بلکه روایت تازه‌ای از ایران به‌عنوان سرزمین خرد، شعف و انسان‌مداری به جهان ارائه دهد.
این فرصت، امکان آن را می‌دهد که ایران در اکسپو ۲۰۲۷ یک گام فراتر رود: خیام را زنده کند، اندیشه او را به زبان امروز ترجمه نماید و برند فرهنگی ایران را بر پایه میراثی بنا کند که هم جهان‌شمول است و هم ریشه‌دار. پاویونی با محوریت خیام، می‌تواند ایران را در میان کشورهای شرکت‌کننده به عنوان ملتی معرفی کند که فلسفه، هنر، بازی، موسیقی و زندگی را در یک تجربه یکپارچه عرضه می‌کند؛ تجربه‌ای که دقیقاً با روح اکسپو هم‌خوان است.
